Мутахассис минбари:  Гиёҳвандлик - инсонийлик кушандаси

Гиёҳвандлик  – турли хил руҳий фаол моддалар истеъмоли орқали одамнинг эйфория ҳолатини келтириб чиқарадиган қарамлик билан кечувчи касаллик. Гиёҳванд моддалар табиий ва кимёвий келиб чиққан бўлиши мумкин. Ҳар хил келиб чиқишига қарамай, уларнинг барчаси руҳий ва жисмоний тобеликни юзага келтиради.

Гиёҳвандлик қачон пайдо бўлишини ҳеч ким аниқ билмайди. Аммо ишонч билан айтиш мумкинки, ҳатто бир марта истеъмол натижаси ҳам психологик қарамликка олиб келиши мумкин.

Гиёҳванд бемор ўз вақтида ўзини тўхтатиб қолиши мумкин деб ўйлайди. Бироқ, аксарият ҳолларда, эйфория ва завқланиш тажрибаси гиёҳванд моддаларнинг такрорий дозаларини истеъмол қилишга олиб келади.

Гиёҳвандлик жиддий касалликдир. Тамаки ва алкоголли ичимликлардан фарқли ўлароқ, уни истеъмол қилиш қонун билан тақиқланган. Гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш руҳий ва жисмоний хасталикларни  – дунёқарашнинг бузилиши, шахснинг ўзгариши, органлар ва тана тизимларининг оғир касалликларини келтириб чиқаради. Гиёҳванд моддалар иммунитетни сусайтиради ва танани қуритади. Жиддий касалликлар тарқалишига сабабчи бўлади: булардан энг хавфлилари бу вирусли гепатит Б, C ва Д, ОИВ/ОИТСдир.

Гиёҳванд моддаларни истеъмол қиладиган одамлар ўлимининг энг кенг тарқалган сабаби нима?

• Дозани ошириб юбориш: нафас олишни тўхтатиш, мияда нафас олиш марказини тўсиб қўйганлиги сабабли пайдо бўлади.
• Ўлимга олиб келадиган инфекциялардан: ОИТС, гепатит Б, C ва Д га олиб келадиган ОИВ инфекцияси, бу цирроз ва жигар саратонини қўзғатади.
• Кўплаб гиёҳвандлар ўз жонига қасд қилишади.

Қандай қилиб одам гиёҳванд моддаларни истеъмол қилаётганига шубҳа қилиш керак?

1. Ёруғликдан қатъи назар, кўз қорачиқларининг ўзгариши.
2. Оғзидан қўланса алкогол ҳиди бўлмаса-да, ноаниқ нутқ ёки "маст юриш".
3. Аччиқланиш, қаттиққўллик, яширин бўлиш.
4. Севимли машғулотларига бўлган қизиқишнинг пасайиши.
5. Молиявий талабларнинг кескин ўсиши.
6. Қўллардаги томирлар жойлашган жойда инъекция излари.

Муаммо бўлса, қаерга бориш керак?

Гиёҳвандликдан азоб чекаётган кимсалар шифокорга мурожаат қилиши лозим. Шифокор керакли тиббий муассасани танлашда ёрдам беради. Ишонч телефонидан фойдаланилганда  улар нафақат тинглайди, балки зарур маслаҳатлар ҳам беради.

Ўз-ўзини даволаш нафақат самарасиз, балки кўпинча соғлиқ учун хавфли. Ушбу касалликка қарши муваффақиятли курашиш тажрибасига эга бўлган психиатр-наркологлар томонидан даволаниш зарурдир.

Бобур ИБРАГИМОВ,

Фарғона вилоят наркология диспансери бош шифокори,

Ўзбекистон  “Адолат” СДП фаоли.