“Adolat” SDP: inson huquqlari qadrini oshirish, adolat va qonun ustuvorligiga erishishni maqsad qilgan

Mamlakatimiz mustaqilligining dastlabki kunlaridanoq sobiq tuzumning partiyaviy yakka hokimligiga, zoʻravon kompartiya tizimiga barham berildi. demokratik qadriyatlarga asoslangan koʻppartiyaviylik va partiyalararo sogʻlom raqobat uchun keng va teng sharoitlar yaratildi.

Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 34-moddasida Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolari kasaba uyushmalariga, siyosiy partiyalarga va boshqa jamoat birlashmalariga uyushish, ommaviy harakatlarda ishtirok etish huquqiga egadirlar, deb belgilab qoʻyilganligi fuqarolarimizning siyosiy huquqlarini taʼminlashda muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Bunday konstitutsiyaviy imkoniyatlardan toʻgʻri va oqilona foydalangan Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 44 nafar deputati va boshqa jamoatchilik vakillarining tashabbusi hamda saʼy-harakatlari bilan mamlakatimiz tarixida son jihatidan ikkinchi partiya – yagona sotsial-demokratik partiya vujudga keldi.

1995-yil 18-fevral kuni partiyaning taʼsis qurultoyi boʻlib oʻtdi. Qurultoy qarorlari bilan yangi tashkil boʻlgan partiyaga yuksak maqsadlar bilan Oʻzbekiston “Adolat” sotsial-demokratik partiyasi nomi berildi. Uning nizomi va dasturlari tasdiqlandi. Qurultoyning oʻzbek xalqiga murojaatnomasi qabul qilindi. Buyuk bobomiz Amir Temurning “Kuch – adolatda” degan shiori partiyaning asosiy shiori sifatida belgilandi.

Shuningdek, Qurultoy qarori bilan partiyaning bosma nashri – “Adolat” ijtimoiy-siyosiy gazetasi taʼsis etildi va 1995-yil 22-fevral kunidan boshlab muntazam ravishda chop etish yoʻlga qoʻyildi.

Oʻsha yilning oʻzida 3000 nafardan ortiq fuqaro mamlakatimizda yagona boʻlgan sotsial-demokratik partiyani tanladi. Respublikamizning barcha hududlarida tashkil topgan yuzlab boshlangʻich partiya tashkilotlari hisobiga mahalliy va hududiy kengashlar tashkil topdi.

Shundan buyon partiya oʻz faoliyatini mamlakatimizning mustaqillik mafkurasi ostida – yurt tinchligi, xalq farovonligi, vatan taraqqiyoti yoʻlida sotsial-demokratiyaning adolatlilik, tenglik, birdamlik gʻoyalari bilan sugʻorilgan oʻz mafkurasi tamoyillariga sodiq qolgan holda faoliyat yuritmoqda.

Partiya aʼzolarining oʻsishi yil sayin kuzatilib bordi. 1999-yilga kelib partiya aʼzolari soni 40 ming nafarga yetdi. 2004-yilda bu koʻrsatgich 50 ming nafardan ortdi. 2009-yilda 80 ming nafar boʻldi. 2012-yil 1-yanvar holatiga 83579 nafarni tashkil qilgan boʻlsa, joriy yilning boshida bu koʻrsatgich 563549 nafarni tashkil qilib, 6866 ta boshlangʻich partiya tashkilotida birlashgan.

Mustaqillikning dastlabki yillarida Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashi faoliyat yuritgan va Kengashning 44 nafar deputati aynan Oʻzbekiston “Adolat” SDPning aʼzolaridan boʻlgan. Mamlakatimizda ikki palatali parlament tashkil topgach, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasiga partiyadan 1999-yilda 7 nafar, 2004-yilda 10 nafar, 2009-yilda 19 nafar, 2014-yilda 20 nafar, 2020-yilgi saylovlarda 24 nafar deputat saylangan.

Partiya tashkil topgandan buyon Siyosiy Kengashining birinchi kotibi lavozimida Anvar Joʻraboyev (1995-1996), Turgʻunpoʻlat Daminov (1996-2005), Dilorom Toshmuhammedova (2005-2008), soʻngra Siyosiy Kengash raisi lavozimida Ismoil Saifnazarov (2008-2013), Nariman Umarov (2013-2020) faoliyat yuritgan. 2020-yildan buyon bu lavozimda Bahrom Abduhalimov faoliyat olib bormoqda.

Partiya tashkil topganidan buyon nafaqat umumiy saylovlarda, prezidentlik saylovlarida ham faol ishtirok etib kelmoqda. 2007-yilgi saylovlarda birinchi bor ayol nomzod sifatida partiya rahbari Dilorom Toshmuhammedovaning, 2015 va 2016-yilgi saylovlarda partiya rahbari Nariman Umarovning nomzodi, 2021-yilgi saylovlarda partiya rahbari Bahrom Abduhalimovning nomzodi ilgari surilgan.

Taʼkidlash joizki, inson huquqlari qadrini oshirish, adolat va qonun ustuvorligiga erishish tamoyillarini oʻz oldiga qoʻygan Oʻzbekiston “Adolat” sotsial-demokratik partiyasi oʻz saylovoldi dasturlarida, shuningdek, mamlakat taraqqiyotini koʻzlovchi, jamiyatni yuksaltiruvchi munosib gʻoyalar va chaqiriqlar bilan ishtirok etib kelmoqda.

Masalan, bundan oʻn, oʻn besh yil avvalgi dasturlarida iqtidorli yoshlarni qoʻllab-quvvatlash, masofaviy taʼlimni joriy etish, elektron hukumatni yoʻlga qoʻyish, quyosh energiyasi va boshqa muqobil energiyalardan keng foydalanish, sudlar mustaqilligini amalda taʼminlash kabi masalalarga alohida eʼtibor qaratilgan.

Partiyaning keyingi dasturlaridan yuqoridagilarga qoʻshimcha ravishda inson huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish,“Xabeas Korpus” institutini qoʻllash amaliyotini yanada kengaytirish, korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirish, intellektual mulkni himoya qilish, innovatsiya va innovatsion infratuzilmalarni qoʻllab-quvvatlash, oliy taʼlimni rivojlantirish va kengaytirish, maktab taʼlimini isloh etish, aqlli tibbiyotni joriy qilish kabi masalalar oʻrin olgan.

Partiya oʻz dasturiy gʻoyalarini va saylovoldi pozitsiyasini mahkam tutgan holda, mamlakatimiz hayotidagi boshqa masalalarda ham daxldorlik hissini yoʻqotgan emas. Masalan, partiya tizimidagi “Adolat qabulxonalari”ga fuqarolar va yuridik shaxslardan soʻnggi uch yilda jami 9459 ta murojaat kelib tushgan. Ularning 5122 tasi partiya deputatlik guruhlari va faollari tomonidan tegishli ijro organlariga soʻrovlar chiqarish orqali hal etilgan boʻlsa, 2139 nafar fuqaroga huquqiy maslahat berilgan. 2198 tadan ortiq murojaat esa taalluqliligi boʻyicha ijro organlariga yoʻnaltirilgan.

Yoshlar, xotin-qizlar masalalari ham har doim partiyaning kundalik ishiga aylangan. Ayni kunlarda Yoshlar parlamentiga oʻtayotgan saylovlar ham partiyaning yoshlar taqdiriga befarq emasligidan dalolat beradi.

Partiyaning “Bir oyda bir ish oʻrni” loyihasi doirasida respublikaning barcha hududiy Kengashlari faollari va deputatlari koʻmagida 3890 nafar xotin-qiz hamda 4208 nafar yoshlar ish bilan taʼminlangan.

Partiya tomonidan anʼanaviy tarzda “Bor mehrimiz senga, bolajon!” shiori ostida begʻaraz donorlik aksiyasi oʻtkazib kelinmoqda. Aksiya davomida respublikaning barcha hududlaridan 30 mingga yaqin koʻngillilar qatnashib, donorlik qoni yigʻilgan.

Partiya tomonidan jamoatchilik nazorati oʻrnatish yoʻli bilan hukumatning eʼtibori bolalar salomatligiga qaratilmoqda. Respublikadagi barcha maktablarda malakali bepul tibbiy xizmat koʻrsatish holati “Yoshlar salomatligi – partiya eʼtiborida” loyihasi doirasida Respublikadagi barcha umumtaʼlim maktablarida tish, umurtqa (skolioz) va yassitovonlik kasalliklariga chalingan yoki chalinishi mumkinligi, umumiy tibbiy xizmat koʻrsatish holati oʻrganilgan. Oʻrganishlar davomida maktab oʻquvchilari orasidan “skolioz” kasalligi tashxisi qoʻyilgan bolalar soni 11351 nafarni, yassitovonlik tashxisi qoʻyilgan bolalar 30680 nafarni, kariyes kasalligiga chalingan bolalar soni esa 225287 nafarni tashkil etgan.

Bolalarga sifatli tibbiy xizmat koʻrsatish holatini yaxshilash boʻyicha deputatlar tomonidan doimiy komissiyalarga 35 ta, xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashlarining sessiyalariga 68 ta masalalar kiritilib, tegishli masʼullarga vazifalar yuklatilgan.

Partiyaning “Bir adolatchi – yuz ayolga himoyachi” loyihasi xotin-qizlarni turli xil tazyiq va zoʻravonliklardan himoyalash maqsadini koʻzlaydi. Shu bois “Ayollarni zoʻravonliklardan himoyalaymiz” mavzularida jami 2360-marta uchrashuv tashkil etilib, 150475 nafar xotin-qiz bilan suhbatlar olib borildi. Suhbatlar davomida xotin-qizlarga “Himoya orderi”ni berish tartiblari tushuntirilib, ularning 484 nafariga himoyaga muhtoj ayol sifatida himoya orderi taʼminlangan. Kasb-hunar oʻrganishni xohlagan 500 nafar xotin-qizni kasbga yoʻnaltirish ishlari olib borilgan.

“Adolat” partiyasining loyihalaridan yana biri “Aholi bilan yuzma-yuz”. Bu loyiha doirasida har bir tuman partiya faollari, shu jumladan, deputatlari, “Ayollar qanoti”, “Yosh adolatchilar qanoti” kengashlari har haftaning bir kunini saylovchilar bilan toʻgʻridan-toʻgʻri ishlashga bagʻishlaydi. Bunda oʻsha kuni bitta mahallaning aholisi qamrab olinadi. Unda xonadonma-xonadon kim qariya, kim bemor, kim ishsiz, kimning nimaga muhtojligi bor va boshqa muammolar oʻrganilib, joyida bartaraf etish choralari koʻriladi.

Shuningdek, partiya fraksiya yigʻilishlarida oʻtgan uch yil davomida 200ga yaqin masala koʻrib chiqilgan va ularda partiya deputatlari tomonidan toʻrt yuzdan ortiq taklif berilgan. Takliflarning 80 foizi partiya saylovoldi dasturidan kelib chiqadigan masalalardir. Fraksiya aʼzolari 21 ta holatda qonun tashabbuskorligi bilan, 83 holatda nazorat-tahlil faoliyati bilan shugʻullangan. Fraksiya aʼzolarining OAVda chiqishlari 21015 tani tashkil etgan. Shu davrda 5521 ta murojaat koʻrib chiqilgan.

Oʻtgan uch yil davomida partiyaning mahalliy deputatlari tomonidan 2020-2022-yillarda 13 580 ta deputatlik soʻrovlari kiritilgan, 6732-marta mansabdor shaxsning hisobotlari eshitilgan, doimiy komissiyalarga 3648 ta, Kengash sessiyalariga 1767 ta masala kiritilgan.

Xullas, partiya bundan keyin ham oʻz dasturiy vazifalarini bajarish bilan bir vaqtda yanada xalqqa yaqinroq boʻlib, tashvishga solayotgan muammolarni aniqlab, ularni bartaraf etish choralarini koʻradi, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng koʻlamli islohotlarning faol ishtirokchisi sifatida faoliyat yuritadi.

Abdukamol Rahmonov,
“Adolat” SDP Siyosiy Kengashi
raisi oʻrinbosari.