“Ayollar daftari”dan asossiz chiqarilgan 4947 nafar xotin-qizlar: Nega ularning taqdiriga masʼullar befarq?

“Ayollar daftari”dan chiqarish masalasi 2022-yilning 30-dekabr kuni boʻlib oʻtgan Xalq deputatlari tuman kengashining 66-chi sessiyasi kun tartibiga kiritilmagan edi.

Kengash raisi X.Inomovning “Viloyatda faqat bizni tuman qolibdi, tumanimiz shaʼniga yaxshi boʻlmaydi”, deb bildirgan taklifi koʻpchilik deputatlarning haqli eʼtiroziga sabab boʻlgan boʻlsa-da, bu masala ixtiyoriy-majburiy tarzda sessiya kun tartibiga kiritildi.

Shu bois, tuman oila va xotin-qizlar boʻlimi boshligʻi G. Karimovaning daftardan chiqarish boʻyicha bergan yuzaki axborotiga ham eʼtirozlar koʻp boʻldi.

Birdaniga 4947 nafar xotin-qizlarni ijtimoiy holati, turmush tarzini oʻrganmay daftardan chiqarishga rozilik berilgani chindan ham taassufidir. Sessiyadan keyin deputatlar Kengashiga taqdim qilingan roʻyxatdan chiqarilgan xotin-qizlarning muammolari yuzasidan baʼzi mahalla fuqarolar yigʻini kesimida oʻrganishimiz davomida gʻoyat achinarli va tashvishli holatlarning guvohi boʻldik.

“Obod” MFYda yashovchi 59 nafar yordamga muhtoj xotin-qizlarning barchasini roʻyxatdan chiqarish uchun goʻyoki “maktabga”, “oshxonaga” farroshlik, “agropillaga qurt boquvchi”, “Bahodir Logʻon” MCHJga ishga joylashtirildi, “15-sotox yer berildi”, degan yolgʻon maʼlumotlar asos qilib keltirilgan.

Masalan, U.Sobirova “tumandagi kasbga tayyorlash markazida tikuvchilik sohasiga oʻqitildi”, deb yozilgan. Suhbatlashganimizda esa u ayol hamon ishsiz ekanligi, hech kim oʻqishga taklif qilmagani ayon boʻldi.

T.Alimovaga “Tikuv mashinasi berildi”, deb yozilgan qogʻozda, aslida berilmagan, M.Xayitovaga esa “Dilkusho” MFY hududidan oʻn yilga ijaraga yer ajratilgan. Xotin-qizlar bilan suhbatlashganimizda mazkur yozishmalar oʻzini oqlamadi.

“Qorayantoq” MFYda 70 nafar xotin-qizlar roʻyxatdan chiqarilgan boʻlib, F.Toshiboyeva, Sh.Oltinboyevalarga 15 sotixdan yer berilgani koʻrsatilgan. Vaholanki ularning oʻzlari bundan bexabar. Hech qanday yordam koʻrsatilmagan.

K.Qobilova, Ye.Mamatova, X.Sadixonovalar esa goʻyoki “Ishga marhamat monomarkaziga oʻqishga yoʻnaltirilgan”, “oʻzini oʻzi band qilgan”. Amalda hech biri ado etilmagan. Roʻyxatdan joy olgan I.Oʻrinova, F.Mamajonova, O.Musayeva, Sh.Moʻminova, E.Sariboyevalar ham “oʻzini oʻzi band qilgani”, “15-sotixdan yer berilgani”, boshqasi “63- maktabga ishga joylashtirilgani”, “80 yoshdan oʻtgan qaynonasiga qarashi” singari “taʼriflar” bilan chiqarilgan. MFY masʼullarining maʼlumotiga koʻra, ular pilla qurti boqishga band qilingan.

“Yuqori Vodil” MFY hududida yashovchi S.Xabildinovani Xorazm viloyatiga turmushga chiqib ketgani roʻyxatdan chiqarishga asos sifatida koʻrsatilgan lekin oʻrganishlarimiz davomida bu gap yolgʻon boʻlib chiqdi. T. Mirzayevaga 1200000 soʻm moddiy yordam berilgani qogʻozda yozilgan boʻlsa-da, u pulni olmay vafot etgani aniqlandi.

“Soyboʻyi” MFYda roʻyxatga olingan 73 nafar yordamga muxtoj xotin-qizlarning 32 nafari Agropillaga ishga band qilindi, deb roʻyxatdan chiqarilgan. Lekin Agropilla korxonasi taqdim qilgan 1431 nafar pillaga band qilinganlar roʻyxatidan ularning ism-familiyalari topilmadi.

“Birdamlik” MFYda 73 nafar roʻyxatga olingan xotin-qizlarning 18 nafari ham mazkur korxona bilan bogʻlangan. MFY yetakchilari qoʻlidagi maʼlumotlarda esa ularga “15-sotoxdan yer berilgani”, “tikuv mashinasi berilgani”, boshqasi Xorazmga turmushga chiqib ketgani koʻrsatilgan.

“Yangi asr” MFYda yashovchi D.Umarova II-gurux nogironi, 2 ta voyaga yetmagan farzandi bor. Mehnatga layoqatsiz boʻlgani uchun 15 sotix yer olishdan bosh tortgan. Lekin vallomatlar “yer berildi” deb yozgani kasriga bolalari uchun berilayotgan nafaqasi toʻxtatilgan va daftardan chiqarilgan.

Xotin-qizlarni muammosini aniqlash va koʻrsatiladigan yordam turini belgilash lozim boʻlgan Individual dasturlar, Yoʻl xaritalari “xoʻjakoʻrsinga” tuzilgan goʻyo. Qogʻozda hammasi “besh”, lekin real holat bilan tanishganda buning batamom aksini koʻrish mumkin. Hujjatlardagi chalkashliklar, soxtakorliklarning adogʻi yoʻq.

Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 31-martdagi “Xotin-qizlar muammolarini oʻrganish va hal etish tizimini yanada takomillashtirish chora- tadbirlari toʻgʻrisida”gi 145-son qaror va shu qaror bilan tasdiqlangan “Ayollar daftari”ni yuritish orqali xotin-qizlar muammolarini tizimli ravishda hal etish va ularni ijtimoiy koʻllab-quvvatlash tartibi toʻgʻrisidagi Nizomda “Ayollar daftari”dan chiqarish tartibi belgilangan. Unga koʻra, yordamga muxtoj xotin-qizlarning Individual dasturga kiritilgan masalalari toʻliq hal etilib, oʻzini oʻzi taʼminlash darajasida mukammal daromad manbaiga ega boʻlsagina daftardan chiqariladi.

Har yil yakunida muammolari hal etilgan-etilmaganidan qatʼiy nazar hammasini roʻyxatdan chiqarish haqidagi qoida Nizomda koʻrsatilmagan boʻlsa-da, unga zid ish qilindi. Sektor rahbarlari, oila va xotin-qizlar boʻlim boshliqlari “Ayollar daftari”ga maʼlumotlarni kiritish va chiqarish, ularni haqqoniyligi boʻyicha shaxsan javobgar hisoblanadilar.

 Yordamga muhtoj xotin-qizlarni yoppasiga roʻyxatdan chiqarishga rozilik berilgani tumanimizga sharaf keltirdimi-yoʻqmi, bilmayman, lekin shunisi aniqki, soxta hujjatlar asosida 4947 nafar xotin-qizlarni roʻyxatdan chiqarishga rozilik berib, sessiya xatoga yoʻl qoʻydi.

  Nazirjon Isaqov,

  Xalq deputatlari Fargʻona tuman

Kengashi deputati. Huquqshunos.