Davlat quyosh paneli o‘rnatgan tadbirkorlardan elektrni kafolatli sotib oladi

So‘nggi olti yilda O‘zbekiston aholisi 12 foizga, sanoat korxonalari 2 barovarga ortib, 45 mingdan 100 mingtaga ko‘paydi. Natijada, elektr energiyaga talab 35 foizga oshdi va har yiliga bu ko‘rsatkich 6 foizdan o‘sib bormoqda.

Ayniqsa, iqlim o‘zgarishi natijasida havoning qishda juda sovuq va yozda juda issiq bo‘lishi oqibatida respublika iqtisodiyoti va aholisi tomonidan elektr energiyaga va tabiiy gazga bo‘lgan talab oshmoqda.

Prezidentimiz boshchiligidagi o‘tkazilgan yig‘ilishda aholining elektr energiya va tabiiy gazga bo‘lgan ehtiyoji yildan-yilga ortib borayotgani aytilib, muammoni bartaraf etishda qo‘yilgan vazifalar qatorida qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanish masalasi ko‘rib chiqildi.

Birinchi navbatda, ko‘p qavatli uylar, ijtimoiy soha obyektlari, davlat idoralari va tadbirkorlik binolarining tom qismi, sanoat zonalari hududi, avtoturargohlar va yirik suv inshootlari hududlarida quyosh panellarni o‘rnatish vazifasi qo‘yildi.

Toshkent shahrining o‘ziga 2 ming megavattga yaqin quvvatli quyosh panellari o‘rnatish rejalashtirildi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, ushbu ishlar qilinsa 2023 yilda kutilayotgan 240 million kilovatt soatlik talabni 4 baravar ortig‘i bilan, ya’ni 1 milliard 80 million kilovatt soat hajmda ta’minlash imkoniyati paydo bo‘ladi.

E’tiborli jihati shundaki, elektr ishlab chiqarishda davlat monopoliyasidan voz kechiladi va raqobatli muhit joriy etish uchun choralar ko‘riladi. Tadbirkorlarga va aholiga quyosh panellarni o‘rnatish uchun bir nechta banklar tomonidan quyosh panellari va boshqa qayta tiklanuvchi energiya manbalari uchun past foizli “yashil” iste’mol kreditlar taklif qilinadi. Panel o‘rnatgan tadbirkorlar ishlab chiqargan elektr energiyani davlat tomonidan sotib olish ishlari yo‘lga qo‘yiladi.

Agar aholi o‘z xonadonida quyosh panel o‘rnatsa, ehtiyojidan ortiq elektr energiyani davlatga sotishi mumkin va bunda sotgan har bir kilovatt elektr energiyasi 1 ming so‘mdan sotib olinishi belgilandi. Demak, aholi markaziy elektrenergiya tarmoqlaridan bo‘lgan tobeligi bartaraf etiladi va aholi o‘zi ham elektr energiya ishlab chiqaruvchi subyektga aylanadi.

Shu o‘rinda savol tug‘ilishi tabiiy. Xo‘sh, quyosh panellarini sotib olish va o‘rnatish uchun aholining to‘lov qobiliyati yetarlimi? Energetika vazirligi ma’lumotiga ko‘ra, uyning oltita xonasini yoritish va bitta televizor ishlatish uchun 150 VT quvvatiga ega eng arzon quyosh paneli 11 million so‘mdan ortiq narxni tashkil etadi. Bu narxda esa quyosh panelini sotib olish va o‘rnatishga ko‘pchilikning imkoniyati yo‘q. Shu jihatdan, fuqarolarga O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan fotoelektr panellar, shamol generatorlar va quyosh suv isitgichlarni 3 yil mobaynida foizsiz to‘lash orqali sotib olishi uchun imkoniyat yaratilmoqda.

Umuman olganda, ekologik toza, qayta tiklanadigan manbalaridan foydalanish qo‘lamini kengaytirish mamlakatimizning energetika sohasidagi xavfsizligini ta’minlashda muhim o‘rin egallashi, shubhasiz.

Nodira JONIBЕKOVA,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati