Dori vositalari, biologik faol moddalar reklamasiga boʻlgan talablar kuchaytiriladi

Bugungi kunda dunyo aholisining katta qismini nosogʻlom turmush tarzi tufayli surunkali kasalliklar bezovta qilib kelmoqda. Jumladan, oʻtgan yil yakuniga koʻra, dunyoda oʻlim holatiga sabab boʻluvchi omillarning 30 foizini chekish, 8 foizini alkogol mahsulotlarni isteʼmol qilish, 27 foizini boshqa holatlar tashkil etgan boʻlsa, 35 foiz holatda oziq-ovqat tarkibidagi zararli moddalar va notoʻgʻri ovqatlanish tufayli yuz berganligini koʻrsatmoqda.

Xususan, mamlakatimizda ham aholining 56 foizini ortiqcha vazn, 30 foizini surunkali kasalliklar bezovta qilib kelmoqda. Tahlillarga koʻra, mamlakatimizda 10,7 mln aholi sogʻlom turmush tarzini olib bormaydi. Aholining 16,5 foizi tamaki va 4,7 foizi alkogol isteʼmol qilishi, 16 foizi meva va sabzavotlarni yetarli miqdorda isteʼmol qilmasligi (kuniga 400 grammdan kam), 36,6 foizi taomga qoʻshimcha tuz qoʻshishi, 32,9 foizida ortiqcha vazn va 23,5 foizida semizlik mavjudligi, 38 foizida yuqori arterial bosim va 8,4 foizi qonida qand miqdorining yuqoriligi, 26 foizining esa, jismoniy faolligi sustligi aniqlangan.

Bu esa, mamlakat taraqqiyotiga qaratilgan har bir islohotlarni amalga oshirishda faol fuqarolik jamiyatini shakllantirishga bevosita salbiy taʼsir koʻrsatadi. Shu boisdan, soʻnggi yillarda sogʻlom turmush tarziga oid qator normativ huquqiy hujjatlar qabul qilinib, qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Jumladan, ayni kunlarda keng jamoatchilik tomonidan qizgʻin muhokama qilib kelinayotgan 2022–2026-yillarga moʻljallangan Yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasini “Insonga eʼtibor va sifatli taʼlim yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturi loyihasida ham “Toʻgʻri ovqatlanish va sogʻlom turmush tarzi” umummilliy harakatini boshlashga qaratilgan alohida vazifa belgilanmoqda.

Yaʼni ushbu harakat doirasida aholi orasida yuqumli boʻlmagan kasalliklarning oldini olish, sogʻlom turmush tarzini shakllantirish va jismoniy faollik darajasini oshirish maqsadida aholiga smartfon va mobil ilovalar yordamida oʻz sogʻligʻi va ovqatlanishini nazorat qilishni oʻrgatish, toʻgʻri ovqatlanish boʻyicha mobil ilova yaratish maqsad qilingan.

Shu bilan birga, bolalarga moʻljallangan nosogʻlom oziq-ovqat mahsulotlari va ichimliklar, bolalar oziq-ovqat mahsulotlari hamda energetiklar, dori vositalari, biologik faol moddalar reklamasiga boʻlgan talablar kuchaytiriladi. Taʼlim muassasalarida bolalar va yoshlar uchun tavsiya etilmaydigan mahsulotlar, shu jumladan tarkibida shakar, tuz, transyogʻlar miqdori yuqori boʻlgan oziq-ovqat mahsulotlari, taʼm va rang beruvchi qoʻshimchalar roʻyxatini tasdiqlash va isteʼmolini kamaytirish, mahalliy mahsulotlar turlaridan kelib chiqib, aholining har bir xavf guruhi va kasallik turlari uchun alohida-alohida sogʻlom ovqatlanishga qaratilgan tavsiyalarni ishlab chiqish koʻzda tutilmoqda.

Shuningdek, ish joylarida xodimlarning ham jismoniy tarbiya bilan shugʻullanishi va sogʻlom ovqatlanishi uchun zarur boʻlgan shart-sharoitlar yaratib beriladi.

Natijada, aholi, ayniqsa yoshlar, ayollar va keksalar orasida sogʻlom ovqatlanishni tashkil qilish va jismoniy faollikni oshirish koʻnikmalari shakllanadi. Bu esa, fuqarolarimizga sogʻligʻi bilan bogʻliq ortiqcha xavotirlardan qutilish, faol turmush tarzi orqali oʻz maqsad va rejalarini uzluksiz amalga oshirish imkonini beradi.

Albatta, bu jarayon birgina “Toʻgʻri ovqatlanish va sogʻlom turmush tarzi” umummilliy harakatining joriy etilishi bilan hal etiladigan masala emas. Endilikda har bir jamiyat faoli oʻzi bilan bir qatorda qolganlarning ham hayot tarzida sogʻlom turmush tarziga amal qilishga chorlashi zarur. Shundagina biz koʻzlangan maqsad va natijalarga erishamiz.

Mavluda Adhamjonova,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati