Kuchli parlament, ixcham va masʼuliyatli hukumat qurish yoʻlida...

Xalqimiz farovonligi, yurtimiz tinchligi, davlatimiz ravnaqi yoʻlida olib borilayotgan islohotlar muhim pallasiga yetdi, desak mubolagʻa boʻlmaydi.

Inson farovon yashashi, davlat barqaror rivojlanishi uchun samarali, ixcham va xalqchil davlat boshqaruvi joriy qilinib, parlamentarizmni kuchaytirish sari dadil qadam qoʻyilishi bosh Qomusimizda belgilab qoʻyilmoqda. Yangi tahrirdagi Konstitutsiya xalqparvar davlat qurish maqsadida kuchli parlament, ixcham va masʼuliyatli hukumat, mustaqil va adolatli sud tizimini barpo etishga qaratilgan.

Parlament palatalarining vakolatlari qayta koʻrib chiqilmoqda. Unga koʻra, Qonunchilik palatasi va Senatning vakolatlari sezilarli darajada kengaymoqda, ikki palata ishidagi takrorlanishlar bartaraf etilib, har birining masʼuliyat sohasi aniq belgilanmoqda.

Xususan, Qonunchilik palatasining mutlaq vakolatlari amaldagi 5 tadan 12 taga, Senatda esa, 14 tadan 18 taga koʻpaymoqda.

Hukumatni shakllantirish va uning faoliyatini nazorat qilish, Davlat byudjeti ijrosiga oid masalalar Qonunchilik palatasining vakolatiga, hududlar manfaati va ularni rivojlantirish, yangi vazirliklar tashkil qilish toʻgʻrisidagi farmonlarni tasdiqlash masalalari esa Senat vakolatlari doirasiga taalluqli ekanligi mustahkamlanishi shular jumlasidandir.

Senat oldiga qoʻyilayotgan yangi vazifalardan kelib chiqib, uni ixcham, xalqchil va hududlar manfaatini ifoda etadigan idoraga aylantirish boʻyicha normalar yangi tahrirdagi Konstitutsiyada koʻzda tutilmoqda. Xususan, senatorlar sonini hozirgi 100 nafardan 65 nafarga tushirish, bunda har bir hududdan teng ravishda 4 tadan senator saylanishi, Prezident tomonidan tayinlanadigan senatorlar soni esa 16 tadan 9 taga kamaytirilishi belgilanmoqda.

Parlamentning quyi palatasi tomonidan kiritilgan qonunlar Senatda 60 kun ichida koʻrib chiqilishi, muddat oʻtib ketsa, ushbu qonun maʼqullangan deb hisoblanishi va imzolash uchun Prezidentga yuborish boʻyicha norma kiritilmoqda.

Parlamentning sud va nazorat organlari, huquqni muhofaza qiluvchi organlar va maxsus xizmatlar faoliyati ustidan nazorat funksiyalari kuchaytirilmoqda

Yangi tahrirdagi Konstitutsiyada Oʻzbekiston Respublikasi Bosh prokurori, Oʻzbekiston Respublikasi Hisob palatasi rahbarligiga nomzodlar avval Senatda koʻrib chiqilib, keyin Prezident tomonidan tayinlanishi, shuningdek, respublika korrupsiyaga qarshi kurashish organi va respublika monopoliyaga qarshi kurashish organi rahbarlari Senat tomonidan saylanishi amaliyotini joriy etish taklif etilmoqda.

Maxsus xizmatlar faoliyati ustidan parlament nazoratini kuchaytirish maqsadida Davlat xavfsizlik xizmati rahbarligiga nomzod Senat bilan maslahatlashuvlardan soʻng Prezident tomonidan lavozimga tayinlanishi belgilanmoqda.

Oliy Majlis palatalarining birgalikdagi vakolatlari ham kuchaytirilib, parlament nazoratining muhim shakli boʻlgan parlament tekshiruvi instituti Konstitutsiyada alohida mustahkamlab qoʻyilmoqda.

Shu bilan birga, mahalliy ijro etuvchi va vakillik hokimiyatining boʻlinishi mamlakatda butun davlat boshqaruvi tizimini chuqur isloh qilish uchun asos boʻladi. Shu asosda, mahalliy Kengash raisi bilan hokim lavozimini bir-biridan ajratish amalga oshiriladi.

Shuningdek, Konstitutsiyamizga ilk marotaba fuqarolik jamiyati institutlariga bagʻishlangan alohida bob kiritilishi va ular faoliyati kafolatlarining belgilanishi jamiyatda ochiqlik, oshkoralik va qonuniylik muhitini, davlat va jamiyat oʻrtasidagi muloqotni mustahkamlash hamda kuchli jamoatchilik nazoratini yoʻlga qoʻyish uchun mustahkam zamin hozirlaydi.

Oʻtkir OTАBOEV,
Xalq deputatlari Oltiariq tuman Kengashi deputati