Maktab oshxonalari faoliyati sog‘lom ovqatlanish talablariga javob beradimi?

Ovqatlanish odamning, xususan yosh bolaning sog‘lom o‘sishida muhim omillardan biri hisoblanadi. Davlatimiz tomonidan maktabgacha taʼlim tashkilotlari va umumtaʼlim maktablarida bolalarning sog‘lom va havfsiz ovqatlanishlari, vitaminlarga boy turli xil taomlar isteʼmol qilishlari uchun ko‘plab tadbirlar amalga oshirib kelinmoqda.

Xabaringiz bor, 2022 yil 25 avgust kuni hukumatning «Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatida joylashgan umumiy o‘rta taʼlim muassasalarida sog‘lom ovqatlantirish tizimini yana-da takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 472-son qarori qabul qilinib, unga ko‘ra Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatida boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun bepul ovqatlanish joriy etilgan edi.

Davlatimiz rahbari 2022 yil 24 dekabrda mamlakat parlamenti va xalqiga yo‘llagan murojaatida bu borada yetarlicha tajriba ortirganligimiz, hamda mazkur tadbirni kelgusi o‘quv yilidan boshqa viloyatlarda va Toshkent shahrida ham yo‘lga qo‘yish tashabbusini ilgari surdi.

O‘z o‘rnida shuni qayd etish joizki,  oxirgi yillarda o‘rta taʼlim muassasalarida maktablarda tashkil qilingan oshxonalarning faoliyati sog‘lom ovqatlanish talablariga yetarli darajada javob bermasligi yoki oshxonalarning mavjud emasligi sir emas.

Xususan, O‘zbekiston “Adolat” SDP saylovoldi dasturida ilgari surilgan ustuvor vazifalarni amalga oshirish maqsadida umumtaʼlim maktablari atrofida bolalar salomatligiga jiddiy taʼsir etayotgan taʼqiqlangan mahsulotlarning sotilishi holatlari, respublika bo‘yicha mavjud umumtaʼlim maktablaridan 2774 tasida (umumiy sonidan 27%) jamoatchilik nazorati tartibida o‘rganilganda umumtaʼlim maktablarining 730 tasida maktab oshxonalarining mavjud emasligi aniqlandi. O‘rganilgan 2774 ta maktabdan 179 tasida bolalar salomatligiga jiddiy xavf tug‘diradigan fast-fudlarning sotilish holatlari ham aniqlangan.

Maktab hududiga yaqin bo‘lgan do‘konlarda savdo qoidalariga ko‘ra, yaʼni,                       20 yoshga to‘lmagan fuqarolarga tamaki va alkogol mahsulotlari, nyuk, nikotinli saqich sotmaslikka rioya qilish holati o‘rganilganda 2774 ta umumtaʼlim maktabidan 488 tasida, tamaki va alkogol mahsulotlari, nyuk, nikotinli saqichlar sotilayotganligi aniqlandi.

 Bularni hududlar kesimida tahlil qilganda, Andijon viloyatida o‘rganilgan 470 maktabdan 3 tasida, Jizzax viloyatida o‘rganilgan 174 ta maktabdan 34 tasida, Navoiy viloyatida o‘rganilgan 145 ta maktabdan 73 tasida, Namangan viloyatida o‘rganilgan 178 ta maktabdan 161 tasida, Samarqand viloyatida o‘rganilgan 454 ta maktabdan 190 tasida, Surxondaryo viloyatida o‘rganilgan 140 ta maktabdan                           18 tasida, Farg‘ona viloyatida o‘rganilgan 42 ta maktabdan 3 tasida, Xorazm viloyatida o‘rganilgan 84 ta maktabdan 6 tasida sotilish holati aniqlandi.

Bundan tashqari, umumtaʼlim maktablarining oshxonalari sanitariya-gigiyena talablariga to‘liq javob berilishi kerak. Bu yerda kanalizatsiya tarmog‘i, ventilyator, muzlatgich, idish-tovoqlarni yuvish moslamalari o‘rnatilgan bo‘lishi, ovqatlanish uchun har to‘rtta o‘quvchiga bitta o‘rin ajratilib, yigirmata o‘quvchiga qo‘l yuvishga bittadan rakovinalar o‘rnatilgan bo‘lishi lozim. Oshxonada ishlaydigan xodimlar xalat va maxsus bosh kiyimlar bo‘lishi shart. Ular har                        6 oyda tibbiy ko‘rikdan o‘tib turishi kerak.

 Adliya vazirligi huzuridagi Huquqiy siyosat tadqiqot instituti masʼul xodimi A.Safarovaning “Maktab oshxonasi qanday bo‘lishi kerak: xorij amaliyoti” sarlavxasi ostida yoritilgan maqolasida 2022 yil holatiga ko‘ra, yurtimizdagi 10130 ta maktabning 4019 tasida oshxona borligi, 2500 tasida esa vaqtinchalik bufet faoliyat ko‘rsatayotganligi, 3611 ta maktabda hatto bufet ham tashkil etilmaganligi qayd etilgan.

Maʼlumot uchun: Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 2 maydagi 132-sonli qarori bilan tasdiqlangan 2017 — 2020 yillarda ovqatlanish tizimi mavjud bo‘lmagan umumiy o‘rta taʼlim muassasalarida oshxonalarni tashkil etish va jihozlash ko‘rsatkichlariga muvofiq 2017 — 2020 yillarda 2630 maktabda oshxonalar tashkil etish belgilangan bo‘lsada, bugungi kunga qadar oshxonasi mavjud bo‘lmagan maktablar statistikasi yuqoriligacha qolmoqda.

Kelajak avlodimiz bo‘lgan bolajonlarimizning har tomonlama rivojlanishida sog‘lom ovqatlanishning ahamiyati muhimligini chuqur anglagan holda nima uchun bunday holatlarga ko‘z yumishimiz kerak?

Albatta, davlat idoralari hamda muassasalarining maʼsul xodimlari mazkur muammolarni hal etish borasida boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun bepul ovqatlanish joriy etish barobarida maktablarning moddiy texnik bazasini o‘rganish maqsadga muvofiq.

Gulniso SAIDOVA,

“Adolat” SDP Siyosiy Kengashi Markaziy apparati

Ayollar va yoshlarning siyosiy faolligini oshirish

 boshqarmasi boshlig‘i