Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida o‘zaro manfaatli hamkorlik yanada kengayadi

Munosabat

Bu yil O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi davlatlari o‘rtasida o‘rnatilgan munosabatlarga 31 yil to‘ldi. Dastlab, 1992 yil 15 aprelda O‘zbekiston va Yevropa Hamjamiyatlari o‘rtasidagi munosabatlar o‘zaro anglashuv Memorandumi imzolanishi bilan boshlangan bo‘lsa, 1994 yil 16 noyabrda diplomatik munosabatlar o‘rnatildi va 1995 yilda Bryusselda O‘zbekiston elchixonasi faoliyati yo‘lga qo‘yildi.  

2013 yildan boshlab, ushbu munosabatlar mintaqaviy darajada kengayib har yili “Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo” o‘rtasida siyosat va xavfsizlik bo‘yicha yuqori darajadagi muloqot o‘tkazish amaliyoti yo‘lga qo‘yildi. Xususan, 2022 yil 27 oktyabr kuni Ostona shahrida Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi yetakchilari formatidagi birinchi uchrashuv bo‘lib o‘tdi.  

Ostona shahrida o‘tgan uchrashuvda mintaqamiz bilan Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikni izchil chuqurlashtirish, mintaqalararo hamkorlikning qator ustuvor yo‘nalishlariga alohida e’tibor qaratish kabi masalalar muhokama qilingan. Joriy yilning 2 iyun kuni Cho‘lponota shahrida o‘tkazilgan Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi yetakchilarining ikkinchi uchrashuvida Markaziy Osiyo mamlakatlari va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi o‘zaro manfaatli hamkorlikni yanada rivojlantirish masalalari hamda dolzarb xalqaro va mintaqaviy muammolar muhokama qilindi.  

Jumladan, muloqot davomida Ostonada o‘tgan birinchi uchrashuvdan so‘ng o‘tgan qisqa davrda konstruktiv siyosiy muloqot va ko‘p qirrali sheriklikni rivojlantirish bo‘yicha salmoqli ishlar qilinganligi e’tirof etildi. Bunda mintaqaviy o‘zaro bog‘liqlik bo‘yicha yuqori darajadagi konferensiya o‘tkazilib, unda raqamlashtirish, transport kommunikatsiyalari, energetika va suv resurslarini boshqarish sohalaridagi loyihalarni, shu jumladan, Yevropaning “Global darvoza” strategiyasi doirasida ilgari surishga alohida e’tibor qaratildi.  

Markaziy Osiyoda barqaror energetika tizimini yaratish hamda professional ta’lim sohasida bir qator muhim mintaqaviy loyihalar boshlandi. Xususan, fuqarolik jamiyati forumi, ikkinchi Iqtisodiy forum hamda Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki Boshqaruvchilar kengashining yillik yig‘ilishi muvaffaqiyatli o‘tkazildi.  

Shu bois, Cho‘lponota shahrida o‘tkazilgan ikkinchi forumda yetakchilar tomonidan bugungi murakkab geosiyosiy vaziyat va global iqtisodiyotdagi salbiy jarayonlarga qaramasdan, Markaziy Osiyo mamlakatlari barqaror o‘sishni namoyish etayotganligi va Markaziy Osiyo Yevropaning yetakchi kompaniya va banklari uchun jozibadorlik markazi va yangi iqtisodiy imkoniyatlar makoniga aylanayotganligi ta’kidlandi.  

Xususan, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki tahlilchilarining so‘nggi o‘rganishlariga ko‘ra, mintaqadagi umumiy iqtisodiy o‘sish joriy yilda 5,2 foizni va kelgusi yilda 5,4 foizni tashkil qiladi.  

Shuningdek, yevropalik ekspertlar O‘zbekistonda o‘rtacha 6,5 foizlik yillik o‘sishni prognoz qilmoqda. Bu kabi iqtisodiy imkoniyalardan to‘g‘ri foydalangan holda O‘zbekiston 2030 yilga qadar yalpi ichki mahsulot hajmi va aholining real daromadlarini ikki barobar oshirib, daromadlari o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoriga kirishni rejalashtirgan.  

Jadal sanoatlashtirish siyosati, shu jumladan, qayta ishlash tarmoqlariga xorijiy sarmoyalarni keng jalb etish ushbu maqsadga erishishning asosiy omillardan biri bo‘lib xizmat qilmoqda.  

Muloqt davomida davlatimiz rahbari tomonidan bir qator tashabbuslar ilgari surildi. Jumladan, O‘zbekiston Yevropa Ittifoqi bilan savdo munosabatlarini tubdan kengaytirishdan, eng avvalo, barqaror savdo-logistika zanjirlarini va o‘zaro mahsulot yetkazib berishni qo‘llab-quvvatlashning samarali mexanizmlarini yaratishdan manfaatdor ekanligi aytib o‘tildi.  

Xususan, “GSP+” tartibining taqdim etilishi mamlakatimiz ishlab chiqaruvchilarini tashqi savdo faoliyatiga jalb qilish va shu bilan birga, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini oshirishda rag‘batlantiruvchi omil bo‘lib xizmat qildi. Natijada, eksportchilarimiz Yevropa bozoriga umumiy qiymati 4 milliard yevro bo‘lgan 500 nomdagi sanoat tovarlarini yetkazib berish imkoniyatiga ega bo‘lishdi.  

Shu bilan birga, mintaqamizda Yevropa Ittifoqi talablariga muvofiq zamonaviy laboratoriyalar, standartlashtirish va sertifikatlash markazlari tarmog‘ini yaratish, Yevropa bozorlarida ishlashi uchun eksport qiluvchilarimizning bilim va salohiyatini rivojlantirish, Yevropa kompaniyalarining mintaqa mamlakatlari savdo imkoniyatlari haqida xabardorligini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish zarurligi ta’kidlandi.  

Shu o‘rinda aytib o‘tish joizki, barqaror iqtisodiy o‘sishning muhim omili sifatida o‘zaro bog‘langan transport yo‘laklarini shakllantirish ham muhim sanaladi. Markaziy Osiyo va Yevropaning transport-kommunikatsiyaviy bog‘liqligini, eng avvalo, “O‘rta marshrut” deb nom olgan Transkaspiy tranzit yo‘lagini shakllantirish orqali rivojlantirish maqsadida mamlakatlarimizning sa’y-harakatlarini birlashtirish taklif etildi.  

Shu bilan birga, investitsiyaviy va texnologik sheriklikni yanada kuchaytirish, raqamli o‘zaro bog‘liqlik sohasida Yevropa Ittifoqi bilan yaqindan hamkorlik qilish, turizmni rivojlantirish, iqlim sohasidagi xatarlarga qarshi birgalikda kurashish yo‘nalishlarida ham bir qator takliflar bildirib o‘tildi.  

Xulosa qilib aytganda, Markaziy Osiyo mintaqasi va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi hamkorlik aloqalarining jadallashuvi ikki mintaqa davlatlari iqtisodiyotining barqaror rivojlanishi va bu orqali aholi turmush farovonligining yanada yaxshilanishida muhim ahamiyat kasb etadi.  

Mahfirat XUSHVAQTOVA,  

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.  

O‘zA