Yangilanayotgan konstitutsiya fuqarolarning uzluksiz taʼlim olish imkoniyatini kafolatlaydi

Munosabat

Yaqin-yaqingacha bolalar mehnati jamiyatimiz uchun begona tushuncha emas edi. Ammo, soʻnggi yillarda amalga oshirilgan islohotlar sabab yurtimizda bolalar mehnatiga chek qoʻyildi. Mehnatga oid xalqaro hujjatlardan kelib chiqqan holda milliy qonunchiligimizda bolalar mehnatining ogʻir shakllari yoki ularning majburiy mehnati qatʼiy taqiqlandi. Natijada 2019-yilning 1-aprel kuni Xalqaro mehnat tashkilotining hisobotida Jahon banki tomonidan Oʻzbekiston paxta sanoatida bolalar va majburiy mehnatdan tizimli foydalanishga barham berilgani eʼlon qilindi.

Bunday oʻzgarish mamlakatimiz yoshlari uchun koʻplab imkoniyatlar eshigini ochdi, desak, mubolagʻa boʻlmaydi. Ushbu salbiy holatlar qayta uchramasligini taʼminlash, yoshlarimiz har doim oʻz iqtidorlarini namoyish etish uchun taʼlim va tarbiya olishini kelajakda ham mustahkamlab qoʻyish maqsadida qonunchiligimizdagi bolalar huquqlari borasidagi oʻzgartirishlar yangilanayotgan Konstitutsiyada ham qatʼiy belgilab qoʻyilmoqda. Xususan, 44-moddada bolalar mehnatining bolaning sogʻligʻiga, xavfsizligiga, axloqiga, aqliy va jismoniy rivojlanishiga xavf soluvchi, shu jumladan, uning taʼlim olishiga toʻsqinlik qiluvchi har qanday shakllari taqiqlanadi, deya belgilanmoqda. Yangi tahrirdagi Konstitutsiyamizga kiritilayotgan mazkur norma bolalar mehnatining ogʻir shakllaridan himoya qilish, ularni sogʻlom va barkamol boʻlib voyaga yetishishlari uchun muhim huquqiy kafolatdir.

Shuningdek, 50-moddada taʼlim tashkilotlarida alohida taʼlim ehtiyojlariga ega boʻlgan bolalar uchun inklyuziv taʼlim va tarbiya taʼminlanishi belgilanmoqda. Unga koʻra, sogʻligʻida nuqsoni boʻlgan bolalar faqatgina ixtisoslashgan maktablarda emas, hamma qatori umumiy maktablarda ham oʻqishi yoʻlga qoʻyilishi Yangi Oʻzbekistonda inson qadri tamoyilining amaliy ifodasidir. Albatta, yoshlarimizning barkamol insonlar boʻlib voyaga yetishlarida uzluksiz taʼlim tizimi muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bois, yangilanayotgan Konstitutsiyamizda ham yoshlarimizning oliy taʼlimga boʻlgan intilishlarini qoʻllab-quvvatlash bilan bir qatorda, barcha yoshlarga oliy taʼlim olish imkoniyati yaratib berilmoqda. Xususan, 51-moddada fuqarolar davlat taʼlim tashkilotlarida tanlov asosida davlat hisobidan oliy maʼlumot olishga haqli ekanligi norma sifatida kiritilmoqda. Bundan koʻzlangan asosiy maqsad iqtidorli yoshlar uchun davlat granti asosida bakalavriat va magistratura bosqichida taʼlim olish orqali hayotda oʻzlarini toʻlaqonli namoyon etish imkoniyatini kengaytirishdir.

Mazkur konstitutsiyaviy qoidaning belgilanishi bu boradagi ijobiy yoʻnalish doimo saqlab qolinishini, davlat oliy taʼlim muassasalarida grant oʻrinlari yoʻqolmasligini kafolatlaydi. Shu bilan birga, davlat hisobidan ajratiladigan bepul oliy taʼlim olish kafolatini tanlov asosida, keng raqobat sharoitlarini yaratgan holda munosib boʻlgan nomzodlargina qoʻlga kiritishi uchun zamin yaratadi. Iqtidorli yoshlarning bepul oliy maʼlumot olishi esa mamlakatimiz kelajagini belgilashda muhim kuch boʻlgan yuqori malakali va raqobatbardosh kadrlarni yetishtirishga xizmat qiladi.

Muzafara ABDIYEVA,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.