Yangilanayotgan Konstitutsiyada xususiy mulk daxlsizligi mustahkamlanmoqda

Har bir davlatning ijtimoiy-iqtisodiy, huquqiy va siyosiy hayotida eng muhim oʻrni tutuvchi bosh huquqiy hujjat – Konstitutsiya mamlakatda olib borilayotgan islohotlarga monand takomillashib boradi.

Bugun yurtimizda kechayotgan va jamiyatimiz hayotidagi muhim siyosiy jarayon – Konstitutsiyaviy islohotlarda bevosita ishtirok etish har bir kishining fuqarolik pozitsiyasiga va porloq kelajakka boʻlgan dadil qadamiga aylanishi lozim, deb oʻylayman.

Sababi ushbu jarayonlarda har bir kishi oʻz erk-irodasini namoyon etishi, qatʼiy qarorini bildirish uchun keng maydon yaratildi. Ayniqsa, “Konstitutsiyaning yagona manbai va muallifi xalq boʻlishi kerak” degan gʻoyani amaliy ifodasini koʻrish ostonasida turibmiz.

Konstitutsiyada oʻz aksini topayotgan har bir norma avvalo inson va uning qadr-qimmatini yuksaltirish, yashash uchun munosib sharoitlar yaratish, fuqarolarning huquq va manfaatlarini taʼminlashga qaratilayotgani barchamizni xursand qiladi.

Birgina misol, yangi Konstitutsiyamizda inson huquqlari va erkinliklari boʻlimiga oid normalar 3 baravardan koʻprogʻiga oshib, inson huquqlari qonunlarimizning, har bir vazirlik va idora faoliyatining mazmuniga aylanishi qatʼiy etib belgilanmoqda. Shu bilan birga, insonga eʼtibor hamda gʻamxoʻrlik – davlat va jamiyatning eng asosiy burchi ekani mustahkamlanayapti.

Xususan, 68-moddada yer, yer osti boyliklari, suv, oʻsimlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslar umummilliy boylik, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasida ekanligi belgilanayotgani bu avvalo porloq kelajak uchun muhim normadir.

Shuningdek, yer qonunda nazarda tutilgan hamda undan oqilona foydalanishni va uni umummilliy boylik sifatida muhofaza qilishni taʼminlovchi shartlar asosida va tartibda xususiy mulk boʻlishi mumkinligi alohida qayd etilmoqda. Bu esa yerni xususiy mulk sifatida eʼtirof etilishi xususiylashtirilgan yer uchastkasi mulkdori yerni sotish, hadya qilish, ayirboshlash, garovga qoʻyish, meros qilib qoldirish kabi huquqlarni qoʻlga kiritadi.

Bosh qomusimizga hech kim sudning qarorisiz va qonunga zid tarzda uy-joyidan mahrum etilishi mumkin emasligi, uy-joyidan mahrum etilgan mulkdorga uy-joyning qiymati hamda yetkazilgan zararlarning oʻrni oldindan qoplanishi taʼminlanishi ham kafolatlanmoqda.

Yerning xususiy mulk sifatida eʼtirof etilishi endi uy-joyi buzilishidan xavotir olish, “snos” qurboniga aylanishdek ortiqcha sarsongarchiliklarni bartaraf etish bilan birga, mamlakatimizda mulkdorlar qatlamini kengayishiga, yer bozorining rivojlanishiga, ayniqsa yerdan unumli foydalanishga xizmat qiladi.

Yangilanayotgan Konstitutsiyamizda har kimning uy-joyli boʻlish huquqi ham kafolatlanyapti. Ushbu norma har bir fuqaro, jumladan, yosh oilalarning oʻz boshpanasiga ega boʻlishiga xizmat qilishi bilan ahamiyatlidir. Bu esa insonlarning xotirjamligiga, ularning hayotdan rozilik darajasini oshishiga olib keladi.

Anvar EGAMQULOV,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi Devoni
masʼul xodimi