Zoʻravonlikka nisbatan jazo choralari ogʻirlashtirilmoqda

Tegajogʻlik, nomusni toptash va jinsiy zoʻravonlik! Soʻnggi yillarda ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlarda tez-tez koʻzga tashlanayotgan bunday gʻayriinsoniy harakatlar nafaqat Oʻzbekistonda, balki butun jahonda tobora keskin tus olib bormoqda. Bunday holatlar, ayniqsa, voyaga yetmagan hamda imkoniyati cheklangan insonlarga nisbatan amalga oshirilishi dilni xira qiladi, albatta. Zero, huquqi toptalgan insonlar sizning onangiz, opangiz yoki oʻyinqaroq jajji singlingiz boʻlishi ham mumkin.

Yevropa Kengashi tomonidan oʻtkazilgan tadqiqotlar yakunlariga koʻra, bugungi kunda 45 foizdan 85 foizgacha ayollar oʻz ish joylarida jinsiy zoʻravonlikka uchraydilar va ularning atigi 5-22 foizigina bu haqda shikoyat qilishadi. Albatta, ushbu masalaning keskinligi davlatlardan davlatlarga qarab, xususan, ularning madaniyati, ayollarning emansipatsiya darajasi, jamiyatda ayollarga nisbatan munosabat va ularning huquqlarini qonun yoʻli bilan himoyalanishiga qarab farqlanishi mumkin.

Yurtimizda amalga oshirilayotgan kuchli demokratik islohotlar doirasida jamiyatimizda ayollarimizning qonuniy huquq va manfaatlarining himoya qilinishiga alohida eʼtibor qaratilmoqda. Buning natijasida ularning davlat va jamiyat hayotidagi ishtiroki keskin oshmoqda. Shuning bilan birga, jamiyatimizda ayollar va bolalarga nisbatan turli xil zoʻravonlik harakatlari kuzatilmoqda. Shunday sharoitda xotin-qizlar va bolalar huquqini himoya qilishda, eng avvalo, uning qonuniy asoslarini takomillashtirish dolzarb ahamiyat kasb etadi.

Joriy yilning 23-mart kuni boʻlib oʻtgan Xalq uyi vakillarining navbatdagi yigʻilishida ana shunday illatlarga qarshi muqarrar jazo choralarini kuchaytirishga qaratilgan qonun qabul qilindi va Oliy Majlis Senatiga yuborildi.

Mazkur qonun bilan ayolni oʻz homilasini sunʼiy ravishda tushirishga majburlash, zoʻrlik ishlatib, qoʻrqitib yoki jabrlanuvchining ojizligidan foydalanib, jinsiy ehtiyojni gʻayritabiiy usulda qondirish kabi huquqbuzarliklar uchun javobgarlik kuchaytirilmoqda.

Shu bilan birga, mazkur qonun bilan Jinoyat hamda Maʼmuriy javobgarlik toʻgʻrisidagi kodekslar yangi moddalar bilan boyitilmoqda. Unga koʻra, shahvoniy shilqimlik qilganlik, shaxs hayotining sir tutiladigan tomonlarini aks ettiruvchi, shaʼni va nomusini kamsituvchi maʼlumotlarni oshkor qilganlik, shuningdek, oilaviy (maishiy) zoʻravonliklar uchun jazo choralari belgilanmoqda.

Yaʼni, shaxsning oʻz xotini (eri), sobiq xotini (sobiq eri)ni doʻpposlaganligi bazaviy hisob­lash miqdorining oʻn baravaridan yigirma baravarigacha miqdorda jarima toʻlashiga yoki oʻn besh sutkagacha muddatga maʼmuriy qamoqqa olinishiga olib keladi.

Oilaviy zoʻravonlik maʼmuriy jazo qoʻllanilganidan keyin sodir etilsa, bazaviy hisoblash miqdorining oʻn baravaridan oʻttiz baravarigacha miqdorda jarima yoki bir yuz oltmish soatdan uch yuz soatgacha majburiy jamoat ishlariga jalb qilish yoxud ikki yilgacha axloq tuzatish ishlari bilan jazolanishi belgilanmoqda.

Ushbu qonunning kuchga kirishi jamiyatimizning asosiy boʻgʻini boʻlmish oilalarda maishiy zoʻravonliklarni kamaytirish, mamlakatimizdagi xotin-qizlar huquq va erkinliklarini taʼminlashni yanada kuchaytirishga imkon beradi.

Gulbahor SAIDGʻANIYEVA,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi
“Adolat” SDP fraksiyasi aʼzosi